Witamy na stronie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Witolda Gombrowicza w Kielcach.

Piosenki gwarą z gminy Bliżyn

1.

Cy to z góry, cy pod góre,

stare kónie ciongno furę.

A który ma złe nature,

tego bicyhem pod skóre.

Hej, wio, wiśta wio,

Siwy-kary, siwy-jary.

2.

Dudni woda, dudni

w cebrowanyj studni.

Łatwiej sie zakóchać,

ożynić się trudnij.

Bo się zakochołem,

czorne oczy miołem.

Co komu do tego,

co kogo obchodzi!

Ożynić się trudnij,

bo jesteśmy młodzi.

3.

Gdzie ta chatka mchem porosła

- co mnie wychowała.

Gdzie jabłonka ta wyniosła

- co mnie wychowała.

Jabłon w Próchno zamieniona.

Jedne łzy zóstoły….

4.

Gdzie się podzioły te młode lata

i te zawichłe poranki.

Co żem przebywoł wiecór wiecora

u swojej lubej kochanki.

Óna mi doła kosycek malin,

a ja jej rózy na wionek.

Óna mi zekła z całego syrca:

„Tyś mój najmilsy kochanek!”

Masyna gwizdze,

sygnoł podoje,

a mnie już kujom w kojdany.

Dzikie ptaszenta pięknie śpiwają,

na morzu bijom bałwany.

Przez Was dziewuchy,

przez Was kobity

nie jeden zginoł kochanek!

Kobita daje

szczęścia na chwilę;

Potem gryzie jak leśny wąż!

Gwara z okolic Łopuszna:

Jak sie ubabrałam w błocie, mama siurneła mie po du... - Jak się ubrudziłam w błocie, mama dała mi klapsa

Nańduch Zośki  chodzi juz na bajoku - Nie ślubne dziecko Zośki chodzi już na czworaka   

Na nodze urós mi  bolok, ale nie boli ino ćmi - Na nodze urósł mi wrzód, ale słabo boli

Co dziń w żeleźnioku gotówany beł bosz - Co dziennie w żeliwnym garnku gotowany był barszcz

Gwara z jednego z rejonów Gór Świętokrzyskich:

cherlać - kaszleć

chochla – duża łyżka do nalewania zupy

frygać się - kręcić się, wiercić 

giry - nogi

gluty - katar

guguła - niedojrzały owoc

kipy - katar

kluski - makaron

prasnąć w pysk - uderzyć w twarz

trepki - kapcie

uflogać - ubrudzić

umorusać - ubrudzić

wgajdać - włożyć bluzkę w spodnie

Gwara z miejscowości Miedzierza  (gmina Smyków, powiat Końskie):

buchty – pyzy ziemniaczane jedzone z mlekiem lub odsmażane na patelni

burka - spódnica robiona na krosnach, wykończona ręcznie

cedzka – gęste sito z obudową blaszaną do cedzenia mleka

frymuśny - wybredny

gałgon - nicpoń

gławega – maruda i niezdara

gramolić się - wolno z trudem coś robić lub zabierać się do czegoś

granaty – duże pyzy ziemniaczane z farszem z kapusty i grzybami

gudłaj - niezdara

hebłoty – napój kiepskiej jakości, pomyje, popłuczyny

jamzołek - bliżej nieokreślony człowiek lub zwierzę

kolnia - miejsce do rąbania i składowania drzewa, z pieńkiem i wiórami

kulosek – pogrzebacz czyli haczyk do przesuwania fajerek

łabudać - krzątać się powoli i niezgrabnie, bez rezultatu

merkot - osoba bardzo dużo mówiąca bez sensu, niedopuszczająca innych do głosu

niećwieja - niedorajda, człowiek niezdarny

nielusy - ślamazarny, bez życia

plindze- placki ziemniaczane

pomyślunek - pomysł

posiasny – poręczny

powęz – drąg do przyciskania siana lub snopków zboża na furze

pruciać – szperać, szukać

pyrdek – ktoś mały

skorgolały - bardzo zmarznięty

skorgoleć - mocno zmarznąć

uflogany – przemoczony i brudny

zakozubiały - mocno zabrudzony, zapuszczony

zgursły - skwaśniały

Gwara z Obic (gm. Morawica):

bidka - wózek na dwóch kołach

chopok - chłopak

dzi! - okrzyk z gestem pokazujący nagłe wydarzenie

dzigoj - patrz

dziołcha - dziewczyna

drzywo - drzewo

dysz - deszcz (chmuro, sońce, burzo)

frygać/frygnoć - rzucić

głajowy - leśniczy

godoł/godej - mówił/mów

jesiń - jesień

kapota - okrycie wierzchnie

krzyz - plecy

kukuryko sie – przewraca się

milicjo - policja

motór - motocykl

pirzyn - od: pieron

rowyr - rower

sikira - siekiera

ślimur - ślimak bez skorupy

słuchoj/słuchej – słuchaj

wiater - wiatr