Dnia 24 lutego 2025 r. odbyło się spotkanie Dyskusyjnego Klubu Książki przy Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Kielcach. Omawiałyśmy:
- „ Stramer” Mikołaj Łoziński
- „ Niezwykłe. 366 kobiet, które zmieniły bieg historii” Jo Bell, Tania Hershman, Ailsa Holland
- „ Królowa Saby” Tosca Lee
Mikołaj Łoziński – książka pt. „Stramer”
W powieści pt. „Stramer”autor opisuje życie biednej rodziny żydowskiej mieszkającej w Tarnowie. Nathan Stramer powrócił z Ameryki do swojej ukochanej Rywki, póżniejszej żony z którą miał sześcioro dzieci. Nie przywiózł dolarów ani innych bogactw, tylko pas, który w powieści jest wielokrotnie wspominany. pierwszy raz użył go na swojego najstarszego syna Rudka , kiedy ten obrażał austriackich żołnierzy podczas defilady w rocznicę śmierci Cesarza Franciszka Józefa.
Interesująco i wszechstronnie opisane są charaktery całej rodziny, a zwłaszcza dzieci rodziny Stramer, ich zainteresowania, zachowania i postępowanie. Faszyzm niemiecki wprowadza coraz więcej zakazów dotyczących innych ras, a zwłaszcza Żydów. Powszechne : „Żydom wstęp wzbroniony” uniemożliwiało im działalności w wielu dziedzinach życia. W Polsce prześladowanie Żydów było znaczne i przejawiało się w różnych formach, a głównymi sprawcami byli Narodowcy i Młodzież Wszechpolska. Mimo woli, czytając te strony nasuwają się pytania o czas aktualny. Wtedy trudno było znaleźć pracę nie tylko w Tarnowie ale i w innych miastach. Studia wyższe były dla bogatych np. w Wiedniu, mniej zamożnych – w Krakowie. Na podstawie rodziny Stramerów autor przedstawia atmosferę zbliżającej się wojny w Polsce, ale nim wybuchła druga wojna światowa w Hiszpanii toczyła się wojna domowa, wielu Polaków brało w niej udział w tym syn Natana Salek, widział on jednak jej bezsens. Wybuch wojny w Polsce sprawia, że Stramerowie wracają do Tarnowa na ulicę Goldhammera, ale tam spotyka ich tułaczka, restrykcje i zarządzenia przeciw Polakom i Żydom wydane przez Gubernatora Hansa Franka. Synowie Nathana, poza jednym Rudkiem, są komunistami , ale gdy znaleźli się na terenach zajętych przez ZSRR rozczarowali się.
Stramerowie mieli nadzieję, że wyjadą do Ameryki, gdzie mieszkał brat Nathana Ben. Jednak dostali wiadomość, że Ben zmarł i że jedynym jego spadkobiercą jest Nathan.
Nathan przy użyciu swojego pasa popełnił samobójstwo. Rywka znalazła się w obozie Stuthof, kiedy oprawcy wywieźli ją nad Bałtyk wreszcie zobaczyła obiecane w młodości przez Nathana morze, a gdy znalazła się w wodzie poznała w ustach jej gorzki smak.
Książka zmusza do refleksji i zadawania pytań dlaczego po tych okropnościach drugiej wojny światowej i holokauście historia zatacza koło?
Jest ciekawa, pomimo groźnych sytuacji i zawiera również te śmieszne a nawet groteskowe, dlatego czyta się ją łatwo, lekko i przyjemnie. Zawiera historyczne fakty, przypomina o przeszłości i moim zdaniem przestrzega przed przyszłością. Jest warta przeczytania.
Teresa Majta
Zofia Rak recenzja książki Tosca Lee „Królowa Saby”
Istniało państwo Saba na południu Półwyspu Arabskiego, jedno z największych królestw przedislamskich. Państwo wspaniałe i bogate. Pierwszą znaną królową tego państwa była Bilkis w tradycji etiopskiej Makeda. Była to dziewczyna piękna i mądra. Wielu uważa że przepowiednie królowej Saby są mądre, sprawdzają się. W „nocie od autorki” pani Tosca Lee informuje, że przeczytała tony rozpraw naukowych z których próbowała wydobyć informacje do swej powieści. Było to niezwykle trudne. Biblia, Koran, dzieła współczesnych autorów, przez to wszystko przebrnęła 56-cio letnia amerykańska pisarka Lee. Powstała powieść na 366 stronach wydana w Polsce przez wydawnictwo Święty Wojciech Poznań. Mnogość zdarzeń, postaci, wierzeń, religii przytłacza czytelnika. Wiele stron książki zajmuje opis życia młodziutkiej Bilkis w jej rodzinnym państwie Saba. Zawsze mądra, zawsze wspaniała i roztropna. Opuszcza królowa swój wspaniały kraj gdy dowiaduje się o mądrości i bogactwach króla Izraela; Salomona. Podróż królowej Bilkis trwa wiele miesięcy. Przebrnęłam przez te trudne i zawiłe stronice książki i z zachwytem zatrzymałam się na stronie 215-tej. „Król wstał miał wysoki i donośny głos serce waliło mi w piersi”.
Zaczęły się w powieści wersy o miłości. „Witaj pani Zagadko. Nareszcie księżyc i słońce dzielą wspólne niebo, jego pełne wargi ułożyły się w uśmiech”. Król Salomon i królowa Bilkis mimo że byli w jednym pałacu pisali do siebie długie namiętne listy. Wiedziała królowa że król ma cztery setki kobiet. Była w tym względzie mądra i pełna wyrozumiałości. Opowiadał jej Salomon o swym Bogu, który nakazuje karmić głodnego, nie kraść, nie zabijać, nie oskarżać niesłusznie, być życzliwym wobec siebie. Kiedyś w ogrodzie poprosił by ukochana opowiedziała mu jakąś historię. Ona milcząc uwiła wieniec z kwiatów i nałożyła mu na głowę „jesteś teraz chłopcem który zszedł do ogrodu, nie jesteś teraz królem”. „A ty jesteś lilią powiedział cicho”. „Kim jesteś naprawdę?” spytał król, „Jestem pastereczką.”
Przy kolejnym spotkaniu powiedziała ostro: „Jeśli naginasz prawo według swej woli jesteś niebezpieczny. Czy twój Bóg pozwala ci mieć za żonę Moabitkę, Sydonitkę, Edomitkę itd.?” Król Salomon nadal bronił się „Wiesz ukochana że tylko z tobą spędzam czas. Naprawdę mnie nie poślubisz, nie poślubisz dla dobra twego ludu? Nie poślubię”. Chciała ukochanego jakoś udobruchać, ale się nie udawało. Miłość króla i królowej osiągała apogeum. Prowadzili długie rozmowy. Królowa mówiła o bogach i plonach o morskich podróżach. Swoje rzeczy kazała przenieść do jego komnat. Salomon zapewnił najukochańszą że nigdy nie uczyni jej jedną z setek kobiet. Jest królową. Jest jego królową zawsze pierwszą w jego sercu.
„W szaleńczym pędzie przeżywaliśmy idyllę tych jesiennych dni. Spijaliśmy z siebie szczęście jakbym ja była dzbanem słodkiej wody a on amforą z winem”.
Czym jest miłość pytał; umową, poezją? Bilkis oddała królowi swoje serce i ciało. Porzuciła odwieczną wiarę i powierzyła siebie i królestwo nowemu Bogu. W posłowiu pani Tosca Lee wyjaśnia że syn Salomona i Bilkis miał na imię Menelik I. Według legendy Menelik I został pierwszym królem z dynastii Salomońskiej w Etiopii. Jak czytam w Googlach jego potomkowie rządzili prawie trzy tysiące lat aż do1974 roku. Wtedy odebrano władzę cesarzowi Hajle Sellasje w związku ze złą sytuacją gospodarczą i klęskami głodu.
12 marca 1975 roku proklamowano kraj republiką.
„Niezwykłe 366 kobiet, które zmieniły bieg historii” - to praca trzech autorek : Jo Bell, Tanii Hershman i Ailsy Holland.
Panie te postanowiły przybliżyć postaci kobiet o różnych zawodach, poglądach i ich losach w niesprzyjających im czasach. A jednak z uporem starały się wcielić w rolę i zawody przeznaczone jedynie dla mężczyzn. Zrywały ze stereotypami, że rola kobiety to tylko rola matki i pani domu. Z wielką odwagą imały się różnych zawodów wyprzedzając swoje czasy. Wybrałam postaci kobiet, które są mi bliskie z racji poglądów i czasów nieodległych. W dziedzinie polityki np. Hilary Clinton, która z ramienia Partii Demokratycznej kandydowała na prezydenta USA. I choć miała za sobą wiele lat działalności w walce o sprawiedliwość społeczną i zmiany w systemie opieki zdrowotnej przegrała w 2016 r. z Donaldem Trumpem. Nie uwzględniona w książce postać Kamali Charris startującej w wyborach znowu przegrała z Donaldem Trumpem. Ameryka jest konserwatywna i powodem m. in..było jej pochodzenie. A przecież sam jest potomkiem emigrantów. Maria Kaczyńska żona prezydenta RP zabrała głos wspólnie z wpływowymi kobietami w sprawie ochrony życia od poczęcia. Nie bała się mieć własnego zdania. Ważna była dla niej ochrona środowiska [Dolina Rozpudy]. Brała udział w działalności charytatywnej, kampaniach związanych ze zdrowiem Polek. I za tą działalność została przez mężczyznę- redemptorystę Tadeusza Rydzyka nazwana ,,czarownicą". W dziedzinie nauki : Rosalind Franklin - angielska chemiczka i krystalografka badając DNA odkryła jego spiralną strukturę. Ale jej przełożony w King"s College bez jej zgody udostępnił jej badania kolegom ,,po fachu". Zajęła się badaniem wirusów i pracą nad kwasem nukleinowym RNA w innym laboratorium. 4 lata po jej smierci Nagrodę Nobla w 1962r odebrał jej były szef wraz z przyjacielem przywłaszczając badania Rosalind. Nasza rodaczka Maria Skłodowska- Curie to pierwsza kobieta, której przyznano Nagrodę Nobla [fizyka i chemia]. Ponieważ nie mogła studiować w Polsce [ zakaz przyjmowania kobiet] wyjechała do Paryża. Skończyła na Sorbonie matematykę i fizykę. Wraz z mężem Pierr Curie odkrywają polon i rad. Ale, by odebrać Nagrodę Nobla w 1903 r. za pracę z fizyki nad promieniowaniem mąż musiał zawalczyć, gdyż Komitet Noblowski był niechętny w nagradzaniu kobiet. W dziedzinie rozrywkowej: taniec i muzyka. Josephina Baker - bezdomna tancerka nastolatka z Saint Louis[ Missouri]. Działająca w nowojorskim ruchu walczącym o artystyczne odrodzenie kultury Afroamerykańskiej. Dopiero po wyjeździe do Paryża zyskuje rozgłos i sławę. W czasie drugiej wojny światowej pracuje w wywiadzie francuskim. W czasie występów w ambasadach i ministerstwach zdobywa wiedzę o ruchach niemieckich wojsk. Odznaczona w 1961r.Legią Honorową. Po powrocie do Stanów doświadcza dyskryminacji rasowej. Nie zaprzestaje działalności na rzecz praw obywatelskich wraz z Martinem Luther Kingiem. Cesaria E'vora - królowa morny- melancholijnych pieśni kreolskich z Wysp Zielonego Przylądka. Śpiewała w barach, ale rozgoryczona i mocno doświadczona osobistymi porażkami wycofuje się. Dopiero pod koniec lat 80 -tych zaczyna koncertować we Francji i USA choć nigdy nie śpiewała w języku angielskim. Działa w ONZ i na rzecz umożenia długów krajom słabo rozwiniętym. Jej imieniem nazwane są ulice w Europie, zawdzięcza nazwę motyla i morskiego ślimaka. I choć minęły wieki i lata dalej mówi się o parytecie i roli kobiet to jednak wszędzie przeważają mężczyźni.
Maria Banaśkiewicz
Wszystkie Panie stwierdziły, że najciekawszą książką tego spotkania jest „ Stramer”. Jest to na pewno książka, która zmusza do myślenia i na pewno na długo zostanie w naszej pamięci. Zmusza do zadawania pytań dlaczego po tych okropnościach drugiej wojny światowej i holokauście historia zatacza koło. Warto ją przeczytać