13 grudnia Spotkanie Świąteczne Dyskusyjnego Klubu Książki.
Spotkanie odbyło się w świątecznej scenerii, nie zabrakło rozmów na tematy bożonarodzeniowe, o przygotowaniach do Świąt i wymiany przepisów. Rozmawiałyśmy też o spotkaniach w poprzednich miesiącach i o książkach jakie byśmy chciały omawiać na spotkaniach w przyszłym roku. W spotkaniu udział wzięło 18 osób.
Na spotkaniu omawialiśmy książki: „Dolina Radości” Stefana Chwina. Autor „Doliny Radości”, rocznik 1949, pisarz, eseista, krytyk literacki, historyk literatury związany jest z Gdańskiem od urodzenia. Na Uniwersytecie Gdańskim ukończył studia polonistyczne i tam pracuje jako profesor w Instytucie Filologii Polskiej. Stefan Chwin jest autorem wielu rozpraw naukowych poświęconych m.in. twórczości Gombrowicza, Schultza, Konwickiego. Jest laureatem wielu nagród w dziedzinie literatury przyznanych mu w kraju i za granicą. „Dolina Radości” to powieść z pogranicza fantazji i rzeczywistości, którą czyta się jak powieść sensacyjną. Losy głównego bohatera Eryka Stamelmanna przedstawione od lat 20-tych do 70-tych XX wieku, to symbol złożoności świata, ironii losu, nieprzewidywalności zdarzeń. Historia Eryka zatacza koło- w Gdańsku się zaczyna i w Gdańsku się kończy. Eryk jest dzieckiem porzuconym, przysposobionym przez dobrze sytuowanych państwa Stamelmannów, którzy zapewnili mu szczęśliwe dzieciństwo i wykształcenie. Ale skąd się wziął na tym świecie? Z dzieciństwa powraca mu sen o ogromnym kamieniu, który spada na ziemię, pęka, a z jego wnętrza wypada dziecko o złotych włosach-to on, Eryk. Dolina Radości istnieje naprawdę- jest to piękna leśna dolina w okolicy Gdańska Oliwy, a jedną z ciekawostek dla odwiedzających to w tym miejscu jest ogromny, granitowy głaz, pęknięty na pół. Eryk bywał tam z rodzicami. Szczęśliwa młodość chłopca zakończyła się wraz ze śmiercią rodziców. Eryk znalazł jednak opiekuna i nauczyciela w osobie pana Rasermanna, charakteryzatora i makijażysty w Monachijskiej operze. W tym fachu prześcignął mistrza i zgodnie z myślą , która towarzyszyła mu od dzieciństwa: „ nie ma głębi, jest tylko powierzchnia”, działał jak czarodziej, zmieniając ludzkie oblicza. I tu pojawia się cały korowód postaci, z którymi Eryka, mistrza charakteryzacji ,złączył los: sławni aktorzy, m.in. Marlena Dietrich, znane postacie historyczne- Hitler, Stalin, a także zwykli ludzie, m.in. Żydzi, których Eryk ratuje przed zagładą. Losy rzucają Eryka w różne miejsca w Europie- działa w Monachium, Norymberdze, Berlinie, Warszawie, Moskwie, gdzieś za Uralem, a wszędzie towarzyszy mu Anna, jego ukochana z okresu młodości spędzonej w Monachium.
Trudno jest krótko streścić wydarzenia, o których opowiada „Dolina Radości”. Niełatwo się też czyta tą niesamowitą opowieść, w której prawdziwe historie przeplatają się ze sferą fantazji. A już prawdziwe zdziwienie budzi we mnie wyjątkowa umiejętność autora- połączenie tych dwu światów- wymyślonego i rzeczywistego. Zamknęłam książkę i pomyślałam: a gdyby to się zdarzyło naprawdę? „Dolinę Radości” czyta się jak powieść sensacyjną, a takie opowieści zachęcą na pewno sporo czytelników. A może młodsi znajdą w niej trochę prawdziwej historii XX wieku. Zachęcam do przeczytania.
Małgorzata Śmigielska
Jest to modny obecnie political fiction z pewnym elementem całkowitego nieprawdopodobieństwa. Losy Eryka Stamelmanna toczą się od początku XX wieku aż do roku 1970, a nasz bohater zachowuje wciąż młodość. Jest niezwykle utalentowanym makijażystą, potrafi swoim talentem zmieniać ludzkie twarze, pozwala mu to zachować życie w różnych dziwnych okolicznościach. Owe niezwykłe sytuacje czynią Go świadkiem, a nawet uczestnikiem wielu ważnych wydarzeń. Widzi jak powstaje i rozwija się nazizm ze wszystkimi wynaturzonymi zbrodniami. Współpracuje z wybitnymi reżyserami: Murnauem, Sternbergiem, Leni Refenstahl. Według powieści to Eryk odkrywa i tworzy wizerunek Marleny Dietrich. Życie jego toczy się niezwykłymi meandrami. Pochodząc z Gdańska powraca tam i usiłuje prowadzić spokojne życie, ale ma w sobie coś z prowokatora więc stara się podjudzać przeciw sobie „moich polskich braci” oraz „moich niemieckich braci” co jest łatwe w Wolnym Mieście Gdańsk. Podobnie zachowa się w 1970 roku wykrzykując hasła wywołujące wrogość i agresję wzajemną „moich polskich braci robotników” i „moich polskich braci żołnierzy”. Takie zachowanie ma podkreślić neutralność bohatera. Że nie stoi po czyjejkolwiek stronie. Oczywiście jest to tylko fikcja polityczna, głównie fikcja. Polecam miłośnikom tego gatunku, ja na pewno po drugą taką książkę nie sięgnę, tę przeczytałam z poczucia obowiązku wobec DKK.
Danuta Pak
Kolejną książką, którą omawialiśmy na spotkaniu był „Przewóz” Andrzeja Stasiuka.
"Przewóz" Andrzej Stasiuk
Andrzej Stasiuk napisał w swojej książce: "Wojna nie kończy się nigdy dla kogoś, kto ją widział". Tę myśl, skądinąd jak najbardziej słuszną, można rozwinąć. Obraz wojny, tych co ją widzieli i przeżyli jej okrucieństwa, jest przekazywany następnym pokoleniom. Udowadniają to badania naukowe, dlatego powojenne pokolenie pisarzy wciąż do niej powraca tak, jakby sami byli uczestnikami tych wydarzeń.
Mężczyzna, nienazwany w książce z imienia, powraca do rodzinnych stron znajdujących się nad Bugiem. Porusza się drogą 816, która mało kto jeździ, ponieważ poprowadzono ją przy samej granicy Polski, jaką stanowi rzeka Bug.
Akcja powieści właśnie w tamtych stronach się rozgrywa. Lipiec 1941 roku. Wojska niemieckie grupują się przy granicy, która w podziale Polski, zgodnie ze słynnym paktem Ribbentrop-Mołotow, została ustanowiona na Bugu. Ludzie przyglądają się temu bez emocji. Jedynymi zainteresowanymi są partyzanci-żołnierze, dziś nazywani żołnierzami wyklętymi, którzy po kapitulacji próbują nadal prowadzić walkę. Tej przedziwnej grupie przewodzi Siwy.
Nadbużańska okolica nie ucierpiała za bardzo po wkroczeniu Niemców. Komuś spalono dom, ktoś musiał oddać swój na kwaterę dla Niemców, a sam zamieszkać w stodole. Jednak wojna zaczyna budzić w ludziach mroczne instynkty, dlatego w książce jest wiele brutalnych scen. Wojna, obojętnie jak mocno kogoś dotyka, zmienia go.
Przewoźnik Lubko przewozi ludzi na drugą stronę rzeki. Tam, gdzie teraz stacjonuje wojsko sowieckie, do niedawna była Polska. Wtedy też woził ludzi przez rzekę. Najczęściej do kościoła. Granicy pilnują Sowieci i Niemcy. Naraża się, ale przecież musi z czegoś żyć. Zawsze był przewoźnikiem i jest nim nadal. Kieruje się zdrową filozofią chłopską, ale zostaje zmuszony przez Siwego do przeprawy w księżycową noc, która nie zapewnia minimum bezpieczeństwa.
Nienazwany mężczyzna co jakiś czas odrywa się od opowieści o 1941 roku i pogrąża się we wspomnieniach po zakończeniu wojny, gdy był dzieckiem i tutaj mieszkał. Opuszczony dom dziadka powoli się rozpada. Ojciec. Dzieciństwo i retrospekcja wcześniejszych zdarzeń, w których nie uczestniczył, ale one są w nim. Zachowały się przekazane przez nigdy do końca niewyrażone emocje dorosłych.
Irena Paździerz